Eenmaal je de weg weet in Antwerpen, kom je in aanraking met een grote variatie aan stedelijke ruimtes. Die omgevingen zijn het resultaat van een verloop van eeuwen. Wat min of meer organisch ontstond in de Middeleeuwen werd flink aangepakt in de Gouden Eeuw. Daarna volgden in de negentiende en twintigste eeuw nog meer drastische transformaties. De stad veranderde, breidde flink uit en van al deze ontwikkelingen bleven sporen achter. De uiteindelijke ontstane variatie is op zichzelf een kwaliteit die Antwerpen deelt met veel andere steden, in het bijzonder met de steden die net als Antwerpen aan de oevers van een rivier tot wasdom kwamen. Antwerpen is een typisch West-Europese stad, maar ook een stad met eigenaardigheden die je elders niet zomaar zult aantreffen. Weinig andere steden hebben bijvoorbeeld zo’n bijzonder gebied als Linkeroever. Linkeroever is uniek binnen Antwerpen, binnen Vlaanderen, maar zelfs ook binnen Europa. Hoe komt dat? Het heeft zonder twijfel te maken met de historische feiten die zich hier hebben afgespeeld, wat heeft geleid tot een landschap dat je niet meteen op ordelijkheid of samenhang kunt inschatten.
Aan Linkeroever is veel te ontdekken, juist omdat het gebied een gebrek heeft aan een georganiseerde stedelijkheid: het is een gebied in wording.
Linkeroever (Foto: Michiel De Cleene)
Deze onderontwikkeling van Linkeroever is tegelijkertijd haar sterkte en haar zwakte. Het is een gebied met relatief weinig bebouwing en veel groene, open ruimte, waardoor het de enige plek in de stad is waar het landschap echt voelbaar wordt. Linkeroever biedt een ontspannen stedelijkheid die in de historische binnenstad ontbreekt. Tegelijkertijd bevatten de groene ruimtes zelf maar weinig ecologische en landschappelijke kwaliteiten, terwijl ze ook weinig stedenbouwkundige betekenis hebben voor de stad. Het is een deel van Antwerpen dat nog stad moet worden. Met het oog op de potentiële kwaliteiten, zowel voor Linkeroever als voor de hele stad, en met het idee van een opkomende bevolkingsgroei in gedachten, wordt de toekomstige ontwikkeling van Linkeroever een belangrijk vraagstuk. In 2016 schreven we daarom een internationale ideeënwedstrijd uit om op zoek te gaan naar visies voor de stad, waarbij Linkeroever de sleutel vormt om anders naar Antwerpen als geheel te kijken.
Linkeroever (Foto: Michiel De Cleene)
Wat willen we bereiken met deze ideeënwedstrijd? Allereerst is het de bedoeling een grondige kennismaking mogelijk te maken met een gebied dat er misschien rommelig uitziet, maar dat bij nader inzien precies de goede plek kan zijn voor een nieuw soort stedelijkheid. We gaan op zoek naar Leitbilder – beelden die een visie voor de stad tonen en de toekomstige ontwikkeling ervan kunnen begeleiden. Die visie heeft noodzakelijkerwijs een dubbelzinnige doelstelling. Ze moet een vast kader bieden, maar evenzeer flexibel genoeg zijn voor behoeften en interpretaties die verderop in de tijd urgent worden, maar die we nu nog niet kennen. De uitkomsten van deze wedstrijd zijn dan ook uitdrukkelijk bedoeld om de gedachten aan te scherpen van de partners, die ik voor ogen heb om vanaf nu samen mee op te trekken. De overheid is er om met ideeën te komen en projecten te initiëren waarmee Linkeroever in beweging komt. We nodigen daarnaast de marktpartijen uit om samen met ons de mogelijkheden te verkennen – en Linkeroever binnen jaren tot een glanzende casus te maken van nieuwe stedelijkheid.
Linkeroever (Foto: Michiel De Cleene)
Uit een groot aantal inzendingen selecteerde de jury vijf winnende inzendingen die erin slaagden zowel inhoudelijk als beeldend een sterke visie voor Linkeroever te formuleren. De winnaars zijn:
– Albers + Vogt + Arup
– Carlo Moccia + Uwe Schröder + Wim van den Bergh
– DOGMA
– Graeme Maessie + Sutherland Hussey Harris + Avantgarden + Aecom
– De Urbanisten
De jury maakte daarnaast een verdere selectie van inzendingen die ook een belangrijke bijdrage aan het debat leveren:
– .FABRIC + Onderzoeksgroep voor Stadsontwikkeling UA
– René Daniels + Walfrido Dias + Bas van der Pol
– CLUSTER + Witteveen+Bos
– Defacto stedenbouw + David Dooghe
– Ector Hoogstad Architecten / Bike-Minded + Studio Hartzema + Buro Sant en Co + Hesselteer BVBA
– Karres+brand + hub + panopticon
– Team OD205: Ralf Hottenträger + Judith Gaasbeek Janzen + Fien Gooskens + Arjen Stam + Danny Nelemans / SPIE: Jacco Saaman
– atelier Quadrat + Geurst & Schulze architecten
– Universiteit Antwerpen + ONTO | Eric Wieërs + Dirk Janssen + Wannes Peeters + Steven Schenk
De resultaten van deze wedstrijd worden in samenwerking met het Vlaams Architectuurinstituut en De Vlaamse Waterweg tentoongesteld in deSingel internationale kunstcampus van 8 tot en met 30 september. Op 14 september vindt er een internationaal symposium plaats over het stedenbouwkundig vraagstuk van Linkeroever, waar de resultaten van de ideeënwedstrijd ook worden gepresenteerd. Deze dag wordt afgesloten met een avondlezing, waarvoor je je apart kan inschrijven. Tickets voor beide evenementen zijn gratis.