Colloquium: Architectuur verbindt

Als maatschappij staan we voor een gigantische uitdaging. Hoe kunnen we de stad van de toekomst tot een plek maken waar het – dichter bij elkaar – beter is om te wonen, te werken en op te groeien?

Tijdens het Festival van de architectuur (F/a) gaat het ‘Colloquium: Architectuur verbindt’ hier een hele dag lang op in met sprekers uit binnen- en buitenland, met onder andere Assemble Studio (UK), Eva De Klerk (NL), Adam Khan (UK), die Baupiloten (D),  Dieter Leyssen (BE) en Luce Beeckmans (BE). Aan de hand van internationale best practices bieden we inspirerende voorbeelden om tot een inclusievere stad te komen. Tijdens het colloquium ontdek je meer over:

1. Anders gaan wonen

2. Nieuwe vormen van ontwikkeling

3. Participatieve ontwerpstrategieën

4. Tijdelijke invulling: winnaars of verliezers

5. Ruimte voor diversiteit

6. Wil de stad wel verbonden worden?

7. Nieuwe stadsontwikkelingen in Gent

8. Burgerinitiatieven en tijdelijke invullingen in de praktijk

Meer info over het programma, inschrijvingen en praktische zaken, vind je hieronder.

Vanaf 9u kan je in het Vooruit Café terecht om je aan te melden. We starten deze boeiende dag om 9u30 stipt met een keynote lezing van het internationaal gerenommeerde Assemble Studio.

Vanaf dan stel je je eigen programma samen. Experten en ervaringsdeskundigen inspireren, discussiëren en reflecteren tijdens lezingen, panelgesprekken, workshops, plaatsbezoeken en een fietstocht door Gent.

Hieronder worden de verschillende sessies overlopen met extra uitleg, zodat je helemaal weet hoe je de dag zelf wil invullen. Lees ze eerst rustig door en schrijf je daarna in op onderstaand inschrijvingsformulier. Plaatsen zijn beperkt, dus wees snel!

• Keynote lezing: Assemble Studio

  Lezing
  9u30-11u
  Theaterzaal

  

  We starten de ochtend met een keynote lezing van Assemble Studio, die meteen de toon zet voor de rest van de dag. Dit multidisciplinaire collectief verbindt niet alleen architectuur, design en kunst maar betrekt ook gemeenschappen en buurtbewoners.

  Assemble Studio is een interdisciplinair collectief met als thuisbasis Londen. Het collectief werkt op het kruispunt van architectuur, design en kunst. Assemble werd opgericht in 2010 en heeft sindsdien een divers en bejubeld oeuvre uitgebouwd. De groep creëert steeds projecten in overleg met de gemeenschap waarvoor ze ontwerpt. In 2015 won Assemble de prestigieuze Turner Prize met een atypisch project in Liverpool. Ze transformeerden de Granby Street in de verwaarloosde wijk Toxteth van een probleemzone tot een dynamische, sociale en leefbare buurt. De dialoog met de bewoners en persoonlijke aanpak zorgde voor het slagen van hun project, in tegenstelling tot voorgaande pogingen van officiële instanties.

  Deze lezing gaat door in het Engels.

  Voor deze plenaire sessie moet je niet individueel inschrijven, je bent hiervoor automatisch ingeschreven.

• Anders gaan wonen

  Lezing en gesprek
  11u15-12u30
  Theaterzaal

  Hoewel we als mens eeuwen in gemeenschap hebben geleefd, blijft de Vlaming vasthouden aan een eigen huis, tuin en auto. Ook het beleid is niet voorzien op collectieve woonvormen of gedeeld gebruik. Hoe zou onze leefomgeving er kunnen uitzien? Waar liggen de mogelijkheden en waar botsen we op beperkingen? Zeker over dit onderwerp leveren internationale voorbeelden stof tot discussie.

  Spreker:

  Adam Khan (UK) richtte in 2006 Adam Khan Architects op. Dit Londense bureau staat bekend om zijn aandacht voor sociale inclusie, duurzaamheid en de leefbaarheid van publieke ruimte. Met een zorgvuldige studie van de context, samenwerkingsmethoden en een actieve betrekking van de gebruiker zetten ze maximaal in op het sociale potentieel van architectuur. Zo realiseerden ze recent in Kopenhagen de Ellebo Garden Room, een wintertuin in het midden van een woonblok met 276 appartementen waarin economische, ecologische en sociale voordelen optimaal werden benut. Hun werk werd bekroond met meerdere prijzen, waaronder de RIBA Awards en de Civic Trust Awards ‘Special Award for Sustainability’.

  

  Moderator:

  Peggy Totté (B) is projectleider ‘Collectief Bouwen en Wonen’ bij Architectuurwijzer en voorzitter van de Masterclass Kernversterking binnen de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning. Ze adviseert gemeentebesturen over verdichten van het wonen, kernversterking, collectief bouwen en wonen.

  Deze lezing gaat door in het Engels.

• Nieuwe vormen van ontwikkeling

  Panelgesprek
  11u15-12u30
  Foyer Theaterzaal

  In deze sessie gaan we dieper in op initiatieven die leiden tot nieuwe vormen van ontwikkeling, invullingen en samenwerkingsverbanden. Waar liggen de mogelijkheden en waar botsen we op grenzen? Denk aan het collectief achter We Kopen Samen Den Oudaan, dat een transparante en participatieve vorm van ontwikkeling onderzocht. Of Timelab, een open stadslabo voor kunstenaars, ontwerpers en niet-professionelen dat als een coöperatie fungeert waarvan iedereen lid kan worden. Meer recent trok Lab North onze aandacht. Dankzij een samenwerkingsverband met verschillende projecten bliezen ze de wijk rond de WTC-gebouwen in Brussel nieuw leven in. Daarnaast ontwikkelden ze Platform North, een online platform dat leegstaande ruimte biedt aan tijdelijke invulling.

  Sprekers:

  Eva De Klerk (NL) is bottom-up projectontwikkelaar en stond aan de wieg van de befaamde vrijplaats NDSM-werf in Amsterdam. Sinds het succes van deze gigantische havensite wordt ze steeds meer in het buitenland gevraagd voor (her)ontwikkeling van gebieden: van het voormalige vliegveld Tempelhof in Berlijn tot creative blocks in de business districts van Tokyo.

  Evi Swinnen (BE) stond aan de wieg van Timelab, een stadslabo voor nieuwe samenwerkingsmodellen waar innovatieve en creatieve ondernemers, kunstenaars en wetenschappers elkaar vinden. Daarnaast was de als process manager nauw betrokken bij N.E.S.T. (A New Established State of Temporality) waarin Timelab, KERK, Totum, Democrazy en Nucleo een tijdelijke invulling gaven aan de oude hoofdbibliotheek van Gent.

  Dieter Leyssen (BE) is architect bij 51n4e en een van de initiatiefnemers van Lab North. De afgelopen twee jaar organiseerden ze lezingen, tentoonstellingen, symposia en workshops en onderzochten zo hoe deze monofunctionele wijk kan worden omgevormd tot een levendig en inclusief stadsdeel. Wat werkte en wat net niet? Vanuit deze ervaring werken ze nu naar een gedeelde visie voor het Noord district, waarmee zowel private, publieke als burgerlijke partijen aan de slag kunnen.

  Moderator:

  Tim Devos (BE) is burgerlijk-ingenieur architect, stedenbouwkundige en doctoreerde binnen het departement Sociale Geografie aan de KU Leuven in een onderzoek naar participatie en coproductie binnen stadsontwikkelingsprocessen. In 2014 richtte hij samen met Maarten Desmet en Seppe De Blust Endeavour op, als reactie tegen een gebrek aan sociale meerwaarde in ruimtelijke projecten. Deze groep van sociaal bewogen architecten en stedenbouwkundigen onderzoekt wat een duurzame ruimte betekent en medieert in stedelijke ontwikkelingsprocessen.

   

• Participatieve ontwerpstrategieën

  Workshop
  11u15-15u50 (met lunchpauze van 12u30-13u45)
  Mokabon

  In een ideale wereld betrek je (toekomstige) gebruikers vanaf de start van het ontwerpproces, waardoor hun ideeën en de ruimtelijke kwaliteiten elkaar ontmoeten. Welke vragen stel je aan de gebruikers? Hoe overstijg je de wensen van de huidige gebruikers om tot een duurzaam ontwerp te komen dat ook ruimte biedt aan toekomstige bewoners? En wat als je de gebruikers nog niet kent? Katinka Lotz (die Baupiloten) begeleidt deze workshop over het concept, de organisatie en de realisatie van een participatief project en de kwaliteitscontrole ervan. In participatieve processen werken die Baupiloten steeds volgens een basisschema, bestaande uit verschillende opeenvolgende stappen en onderdelen. Tijdens deze workshop ontwerp je aan de hand van hun methodes je eigen participatieproces.

  Die Baupiloten (D) werd in 2001 opgericht door Susanne Hofmann in Berlijn. Dit team van architecten, ingenieurs en pedagogen specialiseerde zich in een participatieve ontwerppraktijk. Ze ontwikkelden verschillende participatiemodellen naar het profiel en de leeftijd van de gebruiker en vertalen de wensen die uit dit gesprek voortkomen naar hun ontwerpen. Hun portfolio omvat publieke gebouwen, privéwoningen, cohousingprojecten, groenruimte en openbare ruimte. Van kinderen tot volwassenen, gebruikers en toekomstige gebruikers, iedere stem telt in hun ontwerp.

  Deze workshop gaat door in het Engels.

• Tijdelijke invulling: winnaars of verliezers

  Gesprek
  14u-15u50
  Theaterzaal

  Vergeten of onderbenutte plekken in de stad bieden ruimte voor burgerinitiatieven, kunstenaarscollectieven en sociale invulling. Het is een opkomend fenomeen dat we alleen kunnen aanmoedigen. Toch heeft tijdelijke invulling ook een keerzijde. Het initiatief erachter leeft een onzeker bestaan. De tijdelijke invulling zorgt vaak voor een opwaardering van de buurt, wat wordt opgepikt door projectontwikkelaars. Hoe gaan we hier mee om, niet alleen als initiatiefnemer maar ook als beleidsmaker?

  Sprekers:

  Eva De Klerk (NL) is bottom-up projectontwikkelaar en stond aan de wieg van de befaamde vrijplaats NDSM-werf in Amsterdam. Sinds het succes van deze gigantische havensite wordt ze steeds meer in het buitenland gevraagd voor (her)ontwikkeling van gebieden: van het voormalige vliegveld Tempelhof in Berlijn tot creative blocks in de business districts van Tokyo.

  Liesbeth Vlerick (BE) is coördinator van DOK, dat sinds 2011 een tijdelijke invulling geeft aan een groot terrein in de oude haven van Gent. Met een waaier aan DOKbewoners is hier plaats voor cultuur, sport, kunst, sociaal-culturele activiteiten en aandacht voor ecologie en welzijn. Voor ieder wat wils, met veel ruimte voor ontmoeting en experiment.

  Moderator:

  Roeland Dudal (BE) is oprichter en partner van Architecture Workroom Brussels (AWB)—Europese denk-en-doe-tank voor innovatie op vlak van architectuur, stedelijke en territoriale ontwikkeling. Als culturele operator bouwt AWB in samenwerkingsverbanden aan nieuwe kennis, coördineert het ateliers en deelt deze ervaring met het publiek. Het belang van het ruimtelijk ontwerp binnen de maatschappelijke veranderingen waarvoor we staan en de rol van de ontwerper hierin, staat steeds centraal in hun werk.

• Ruimte voor diversiteit

  14u-15u50
  Foyer Theaterzaal

  De aandacht voor diversiteit nam de afgelopen jaren – gelukkig – toe. Het is een begrip dat op diverse domeinen van toepassing is en ook verschillende invullingen krijgt. We nodigden twee sprekers uit die diversiteit vanuit hun praktijk anders benaderen, maar toch een gemeenschappelijk onderwerp hebben waar ze elkaar vinden: stedelijkheid. Hoewel diversiteit vaak als uitdaging wordt beschouwd, kunnen we het ook opvatten als een mogelijkheid tot nieuwe impulsen voor de stad. Waar is er plaats voor diversiteit? Wat zijn de noden en behoeften? En hoe kan architectuur en stadsontwikkeling hierin een rol spelen?

  Sprekers:

  Menna Agha (EG)

  is doctoraal onderzoeker binnen het Onderzoekscentrum Henry van de Velde aan de Universiteit Antwerpen. In haar onderzoek focust ze op de rol van architectuur in gender gerelateerde spanningen binnen de context van gedwongen repatriëring.

  Gerardo Salinas (AR) 

  is een van de drie stadsdramaturgen van KVS, het stadstheater van Brussel. Binnen deze functie legt hij de link tussen de podia en de nieuwe stedelijkheid. Thema’s als migratie, veranderingsprocessen en de verrijking die dit kan bieden binnen een culturele en stedelijke context kenmerken zijn werk.

  Moderator:

  Luce Beeckmans (BE) is als postdoctoraal onderzoeker verbonden aan de Vakgroep Architectuur en Stedenbouw van de Universiteit Gent, het Interculturalism, Migration and Minorities Research Centre van de Universiteit Leuven en het Urban Studies Centre van de Universiteit Antwerpen. Haar onderzoeksinteresse gaat uit naar de circulatie van ruimtelijke kennis tussen Europa en Afrika, zowel tijdens de kolonisatieperiode als in het kader van ontwikkelingssamenwerking, en als het gevolg van transnationale migratie.

  Deze sessie gaat door in het Engels.

   

• Wil de stad wel verbonden worden?

  Gesprek
  14u-15u50
  Open Atelier Groot

  Twee jaar lang vestigde kunstenaar Simon Allemeersch van Lucinda Ra zijn persoonlijk atelier in een appartement in de Rabotwijk in Gent, de sociale woonblokken die beetje bij beetje leegliepen omdat ze werden afgebroken. Samen met de bewoners werkte hij toe naar RABOT 4_358, een voorstelling van binnenuit over wonen, economie, armoede en persoonlijke ficties. Op dit moment werkt hij aan een vervolgvoorstelling. In Zwijgen Is Geen Optie Live voeren we een intiem gesprek met Simon op het snijpunt van architectuur, stadsontwikkeling, geschiedenis en vormgeving. Met een goed glas wijn erbij.

  Simon Allemeersch (BE) studeerde Germaanse Talen en volgde daarna de regieopleiding aan het Rits in Brussel. Tijdens deze opleiding raakte hij betrokken bij de werking van Nieuwpoorttheater, waar hij meewerkte aan verschillende voorstellingen en sociaal-artistieke projecten. In 2006 won hij de prijs voor Jong Theater op Theater Aan Zee met de voorstelling Marre de Boire (2006). Sindsdien ontwikkelt hij zijn eigen theaterwerk, steeds in samenwerking met andere kunstenaars en wetenschappers.

• Fietsen langs nieuwe stadsontwikkelingen – Route Zuid

  Begeleide fietstocht
  14u-17u
  Verschillende locaties in Gent, start aan Vooruit 

  Gent groeit! Er moet plaats gemaakt worden om de bevolkingsgroei op te vangen maar tegelijk moet er oog zijn voor de levenskwaliteit van de bewoners. Innovatieve woonvormen en voorzieningen, en aangepaste mobiliteitssystemen zijn dus nodig. Architectuur is vandaag meer dan alleen maar bouwen. Het is een verhaal van hoe mensen de ruimte optimaal kunnen delen. Het Team Stadsbouwmeester Gent neemt je mee op tocht door de stad. Tijdens deze route van 17,5 km leiden ze je langs verrassende invullingen, inventieve architectuur en plekken met potentieel. De volledige route vind je in deze pfd: Fietskaart Stadsbouwmeester Gent.

  Opgelet: voor deze activiteit moet je zelf een fiets voorzien.

• Fietsen langs nieuwe stadsontwikkelingen – Route Noord

  Begeleide fietstocht
  14u-17u
  Verschillende locaties in Gent, start aan Vooruit

  Gent groeit! Er moet plaats gemaakt worden om de bevolkingsgroei op te vangen maar tegelijk moet er oog zijn voor de levenskwaliteit van de bewoners. Innovatieve woonvormen en voorzieningen, en aangepaste mobiliteitssystemen zijn dus nodig. Architectuur is vandaag meer dan alleen maar bouwen. Het is een verhaal van hoe mensen de ruimte optimaal kunnen delen. Het Team Stadsbouwmeester Gent neemt je mee op tocht door de stad. Tijdens deze route van 17,5 km leiden ze je langs verrassende invullingen, inventieve architectuur en plekken met potentieel. De volledige route vind je in deze pdf: Fietskaart Stadsbouwmeester Gent

  Opgelet: voor deze activiteit moet je zelf een fiets voorzien.

• Ontdek het in levenden lijve: De Koer

  Plaatsbezoek
  16u-18u
  Meibloemstraat 86, 9000 Gent, vertrek aan Vooruit

  De Koer is een ontmoetingsplek voor de buurt en een productie- en presentatieplatform voor kunstenaars in het hart van de Brugse Poort, een van de meest diverse en dichtstbevolkte wijken van Gent. Vzw De Vergunning, de drijvende kracht achter De Koer, zorgde eerder al voor de tijdelijke invulling van leegstaande sites in deze buurt. Samen met buurtbewoners stripten ze de ruimten van een voormalig volkshuis en creëerden ze een ontmoetingsplek voor buurtbewoners en kunstenaars. Tijdens dit plaatsbezoek leidt de organisatie je rond en vertelt je alles over het ontstaan, de werking, de uitdagingen maar ook de onvergetelijke momenten van De Koer.

• Ontdek het in levenden lijve: Bulb Gent

  Plaatsbezoek
  16u-18u
  Meulestedekaai 1, 9000 Gent, 9000 Gent, vertrek aan Vooruit

  Werkhuis Bulb is een tijdelijke invulling van een magazijn aan de Meulestedekaai. Vzw Bulb vestigde hier eigen bedrijfjes en verhuurt ‘fixplekken’ en ‘flexplekken’ aan vaste en occasionele gebruikers. Van een smid tot fietsenhersteller vinden hier een werkplek. Ook kinderen zijn hier welkom, om te experimenteren en hun technologische en wetenschappelijke talenten te ontwikkelen. Tijdens dit plaatsbezoek leidt de organisatie je rond en vertelt je alles over het ontstaan, de werking, de uitdagingen maar ook de onvergetelijke momenten van Bulb Gent.

• Ontdek het in levenden lijve: Standaertsite en De Broederij

  Plaatsbezoek
  16u-18u
  Standaertsite 1, 9050 Ledeberg, vertrek aan Vooruit

  Toen de voormalige doe-het-zelf-zaak Standaert zijn faillissement aankondigde, verenigden de Ledebergenaren zich om de site ten dienste te stellen van bewoners. Het bewonersinitiatief ‘Ledeberg Doet het Zelf’ legde de focus op een open, groene en verkeersvrije buitenruimte met een stek voor Ledebergse organisaties.

  Een belangrijke voorwaarde was dat ‘Ledeberg Doet het Zelf’ mee kon beslissen over de uiteindelijke invulling van de Standaertsite en het beheer ervan. Ondertussen is de Standaertsite een autovrije plek in Ledeberg met veel groen, waar iedereen welkom is, zonder onderscheid. De centrale plek om mensen te ontmoeten kreeg inmiddels al een naam: De Broederij.

  In dit rijkelijk van glas voorziene gebouw komt er een koffiehuis en is er ruimte voor allerhande activiteiten op het gelijkvloers en op de verdieping. Tijdens dit plaatsbezoek leidt de organisatie je rond en vertelt je alles over het ontstaan, de werking, de uitdagingen maar ook de onvergetelijke momenten van De Standaertsite.

• Ontdek het in levenden lijve: de Oude Dokken

  Plaatsbezoek
  16u-18u
  Koopvaardijlaan 13 (Bataviabrug), 9000 Gent, vertrek aan Vooruit

  De heropleving van de oudste haven van Gent tot duurzame woonwijk maakt van Nieuw leven in de Oude Dokken een uniek project. In de toekomstige wijk wisselen open en bebouwde zones elkaar af, telkens recht tegenover elkaar, aan beide kanten van het water. Het resultaat is een gevoel van samenhang. Meer dan de helft van de toekomstige wijk bestaat uit water, groenzones en kaaivlakken. Een weldoordachte inplanting van woningen en openbare ruimte laat de uitzonderlijke weidsheid van de plek maximaal tot haar recht komen.

  Wie geïnteresseerd is in het totale project, kan mee op wandeling langs de Oude Dokken. Projectleider Agnieszka Zajac van sogent was er van de start bij en vertelt met veel enthousiasme over het ontstaan van het project en over de huidige projecten.

Vul hieronder je gegevens in. Let op: je inschrijving is pas volledig nadat we jouw betaling ontvangen hebben. Betalingsinstructies vind je aan het einde van het inschrijvingsproces en in je bevestigingsmail.

Inschrijving verplicht via bovenstaand inschrijvingsformulier.

Wanneer?
26/09 van 9u tot 18u

Lunch niet inbegrepen
Fietsen voor de activiteiten buiten Vooruit zijn niet inbegrepen

Waar?
Vooruit
Sint-Pietersnieuwstraat 23, 9000 Gent

Hoe geraak ik aan de Vooruit?
Vooruit ligt in het centrum en is vlot bereikbaar met fiets en openbaar vervoer:

• Fiets

  – combineerbaar met trein, tram, bus of auto
  – overdekte en ondergrondse fietsparking onder het Vooruit Terras (rechts van hoofdingang)

• Openbaar vervoer

  – vanuit Gent Dampoort
  20 min te voet langs Sint-Baafsabdij en Sint-Anna
  10 min met bus 70 – 71 – 72 – 76 – 77 – 78 en 5 – 8 (richting centrum – halte Gent-Zuid – wandel de Lammerstraat door)

  – vanuit Gent-Sint Pieters
  15 min met tram 1 (richting centrum – halte Savaanstraat – wandel de Bagattenstraat door)

• Auto

  Vanuit regio Kortrijk / Brussel / Antwerpen:
  volg de E40/E17 via Gent-Centrum tot aan de laatste afrit Ledeberg;
  draai aan het einde van de afrit links de Sint-Lievenslaan op;
  volg de kleine ring tot aan de Kortrijksepoortstraat;
  sla rechtsaf de Kortrijksepoortstraat in tot aan de Jozef Plateaustraat;
  draai de Jozef Plateaustraat rechts in;
  en draai aan het einde van de Jozef Plateaustraat links de Sint-Pietersnieuwstraat in, tot aan Vooruit.

  Vanuit regio kust:
  volg de Drongensesteenweg tot aan de Rooigemlaan (opgelet: enkel via de ene rechterstrook kan je rechts uitvoegen);
  draai rechtsaf de Rooigemlaan af en volg tot aan de Kortrijksepoortstraat;
  sla linksaf de Kortrijksepoortstraat in tot aan de Jozef Plateaustraat;
  draai de Jozef Plateaustraat rechts in;
  en draai aan het einde van de Jozef Plateaustraat links de Sint-Pietersnieuwstraat in, tot aan Vooruit.

  Parkeren
  Parkeren doe je in de dichtstbijzijnde parkings: parking Zuid (onder het Woodrow Wilsonplein), parking Sint-Pietersplein (langparkeren) en parking Savaanstraat. Meer info over de parkings en tarieven vind je hier: http://bit.do/fa-parkeren