Lentemoeheid
Begin juni strompelen onze studenten bleek en met rood omrande ogen over de campus van de faculteit Architectuur. Sommigen verspreiden zelfs een slaapkamerluchtje. Hun nachtrust is uiterst kort, vaak onbestaande. De opvatting heerst dat die allerlaatste ontwerptekening, oogverblindende maquette of wervende PowerPoint presentatie slechts ‘af’ kan zijn als ze ergens tussen 2u en 4u het kunstlicht heeft gezien.
Creatief ei
Is deze facultaire voorjaarsmoeheid echter alleen te wijten aan chronisch slaaptekort? Zijn het misschien vooral de fysieke naweeën van het creatieve ontwerpproces? Zijn onze studenten ‘uitgeputte pimpelmeesjes’ die hun ei in mei hebben gelegd en het in juni tot volle wasdom willen laten komen? Ik ben gecharmeerd en voel tegelijk medelijden. Ze lijken té vaak pimpelmeesjes die, koste wat het kost, een struisvogelei door hun kleine gaatje willen persen. Elkeen wil het grootste, het kleurrijkste, het meest afgeronde, het verrassendste, het luidst klinkende, kortom het mooiste ontwerp…
Blijkbaar leeft ook de overtuiging dat creatieve eieren slechts worden gesmaakt als ze voldoende gelardeerd zijn.
Omelet met spek
Blijkbaar leeft ook de overtuiging dat creatieve eieren slechts worden gesmaakt als ze voldoende gelardeerd zijn. De meeste ontwerpen zijn bijgevolg doorspekt met nieuwe bouwwerken, nieuw aan te leggen tramlijnen, nieuwe waterbekkens… Architectuur lijkt pas haar naam waardig als het ontwerp werkelijk iets toevoegt aan wat er al bestaat. Wanneer de ontwerpopgave bestaat uit het afbreken van een deel van de E17 in de Gentse stadsrand, blijkt dit voor heel wat studenten dan ook de uitgelezen kans om er nieuwe, blitse stadsdelen te ontvouwen. Een ontwerp zonder nieuwbouw wordt gezien als het leggen van een windei!
"Een ontwerp zonder nieuwbouw wordt beschouwd als het leggen van een windei."
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Gevoelige lever
Onze Vlaamse ruimte valt stilaan te vergelijken met een oververzadigde en overgevoelige lever. Het overmatig en ondoordacht optrekken in het verleden van huizen, bedrijven en winkels resulteert vandaag in een acute situatie. De vraag is hoe veerkrachtig de Vlaamse ruimte nog is om de te verwachten schokken op middellange en lange termijn op te vangen. Denk maar aan demografische veranderingen, klimaatverandering en fossiele brandstoftekorten. In plaats van naïef te hopen op de tijdige ontwikkeling van nieuwe medicijnen voor deze schokken, lijkt een levertherapie een veel structurelere aanpak.
Eieren breken
De kwetsbaarheid van de lever neemt niet alleen af door de consumptie van schadelijke stoffen (van teveel eieren) af te bouwen. De lever moet ook worden ontgift. In een eerlijk ontwerp voor de Vlaamse ruimte behoeft de patiënt (in feite de overbezette ruimte) niet alleen een nieuw voedingspatroon (lees: ontwerp), maar moet hij eerst en vooral worden gezuiverd van wat teveel is. Vandaar dan ook mijn pleidooi voor het ontplooien van de ‘architecturale sloop’ als ontwerpopgave. Het grote reddend gebaar van het architectuur- en stedenbouwkundig ontwerp in Vlaanderen bestaat voor mij in de eerste plaats uit het oordeelkundig verwijderen van leegstaande prefab-landbouwbedrijfsgebouwen, verlaten fabrieken, arme villa’s in rijke bossen, uitgeleefde lintbebouwing…
Hans Leinfelder
Hans Leinfelder is landbouwingenieur en ruimtelijk planner. Hij werkte in het verleden aan de Universiteit Gent en aan de ruimtelijke ordeningsadministratie van de Vlaamse overheid. Vandaag is hij docent ruimtelijk beleid en planningstheorie aan de Faculteit Architectuur van KU Leuven-campus Gent. Hij is ook coördinator van de PLEN-Onderzoeksgroep (Creating an ENvironment for PLanning). Functie: Docent ruimtelijk beleid en planningstheorie aan de Faculteit Architectuur van KU Leuven-campus Gent, en coördinator van de PLEN-Onderzoeksgroep Leeftijd: 49 Woonplaats: Ledeberg