D/a: Kunstenbibliotheek

De gebouwde wereld lijfelijk beleven
Architecten: Avapartners Architects

Ontdek alle facetten van dit prachtige project tijdens de Dag van de architectuur! In de Kunstenbibliotheek leiden de architecten, bibliothecaris en docenten van het KASK je rond in het resultaat van hun samenwerking. Inschrijven is niet nodig, op tijd komen is dus de boodschap. Plaatsen zijn beperkt! Selin (F/a Curatorenteam) licht toe waarom je dit project zeker niet mag missen.

ZORG. Via de waterkant betreed je de kunstensite Bijloke ter hoogte van de repetitiestudio’s van Muziektheater LOD en Alain Platels Les Ballets C de la B (Jan De Vylder, 2008). Deze verwezenlijking voelt aan als introductie tot wat je het ‘belevingsconcept’ van het terrein zou kunnen noemen. Het begint met de weerkaatsing van het hospitaal in de huizenhoge glaspartij, waardoor het gebouw gedeeltelijk opgaat in de omgeving. Tegelijkertijd zie je door diezelfde glazen gevel heen de anatomie van het gebouw waarbinnen menselijke figuren zich van het ene naar het andere niveau verplaatsen. Schuin ertegenover en wat naar achteren gelegen, bevindt zich het anatomisch instituut (stadsarch. Adolphe Pauli, 1877) met de aangrenzende oude hospitaalgebouwen. Naaktheid en dissectie.

RUST. Eenmaal op het open binnenplein verraden verschillende stijlen hun historische bouwperiodes. In stilte zie je rechts de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, deels gevestigd in het voormalig burgerlijk hospitaal (stadsarch. Adolphe Pauli, 1880) en gelegen achter het Muziekcentrum (Van de Sompel, 1999) in de 13de -eeuwse ziekenzaal en hospitaalkapel. Wat verderop bevindt zich voor je een modern blok (stadsarch. Van Nieuwenhuyse, 2010) dat aansluit op het Bijlokeklooster en –abdij. Dit totaalvolume herbergt het STAM. Dichterbij zie je aan je linkerzijde een complexe hoek van gevels, een samenstelling van de International Opera Academy, de VLAMO en het LOD. Dwars tussen deze hoek en het STAM ligt de voorbouw van de Kunstenbibliotheek (AVA Partners, 2017). Het verdeelt het landschap waar achter zich de hoofdingang met de museumtuin bevindt. Loop je vervolgens door de lange gesloten wandelgang in de voorbouw, dan kom je tot bij de ingang van de bibliotheek.

BEWEGING. Van op alle niveaus in de bibliotheek is het boeiend om naar buiten te kijken. Binnen omhult het voormalig huis van de abdis je als een stolp waarbuiten zich het leven afspeelt. Door het glas heen zie je buiten de figuranten wandelen, kijken, praten, naderen en betreden – zonder enig geluid. De ene sneller dan de andere. Gehaast, doelbewust, slenterend, wachtend of juist ontdekkend. Alleen, met zijn tweeën of in een groepje. Mensen ontmoeten mensen en gebouwen. Een sociaal landschap ontplooit zich. Blikken kruisen, ogen haken in elkaar, monden bewegen. Als kijker probeer je – je kan niet anders – het onderwerp van de ontmoetingen te achterhalen. De nadruk ligt steeds op de lichaamsbeweging, de uitdrukkingen, de lijfelijkheid. Ontmoetingen in een landschap dat eens in het teken van de geneeskunde stond. Dankzij de beweging van hun handen en armen, de positie van hun benen en hun gelaatsuitdrukkingen kan je je een voorstelling maken van het gesprek. Het is als mime-kunst. Alles beweegt, in stilte, de wereld draait door. Het ritme van de bewegende figuren veroorzaakt ten slotte rust. De verstilling, door het geluidsisolerende glas, laat mijmeren toe.

Wapperende STAMvlaggen geven aan hoe het waait. De fietsenstalling achter de geritmeerde betonnen gevel laat een fietser zien alsof hij/zij het bewegende paard van Muybridge is. Een haast onzichtbaar glazen dak biedt de bezoeker op het wandelpad naar het STAM bescherming tegen de regen. Het trekt de stad uitnodigend binnen. Het café blijkt druk bezocht door buurtbewoners, eerder dan door de bezoekers zelf. Zo legt de site dagelijks een verbindende arm naar de stad. De architectuur dringt zich niet op maar begeleidt, zonder overheersend te zijn. Het laat structuren zien, en blijft openheid garanderen door de afwisseling van open- en geslotenheid. Binnen staat in verbinding met buiten, of in ieder geval met de verschillende tussenruimtes. De verschillende gebouwen vertonen gradaties van transparantie. Dat creëert diepte, perspectief en tijd. Ook de zon speelt mee, tot in de gebouwen zie je een schaduwspel van figuren door de gebouwde volumes. De schaduwen laten de vooruitgang van de tijd zien. Reflecties in het glas brengen de lineaire tijdsdimensies in de war.

In de bibliotheek hoor je van ergens ver weg de geluiden van het interne gebruik doorsijpelen. Het trekt de waarnemer terug in de realiteit. Langzaam aan loopt de bibliotheek vol. We hoeven niet naar een dansvoorstelling te gaan om voeling te krijgen met het lichamelijke, voor het sociale gevoel, noch voor de ontwikkeling van empathie of emotionele ontlading: een dergelijke voorstelling is aanwezig in ons dagelijks leven. De architectuur op deze (kunsten)site, een bijdrage van meerdere ontwerpers, maakte dit – godzijdank – mogelijk.

Auteur: Selin Geerinckx

Werp een blik achter de schermen! Avapartners Architects openen tijdens de Dag van de architectuur de deuren van hun bureau. Klik hier voor meer info.